Route-informatie
- Mooiste deel: Pappenheim – Kelheim
- Lengte: 132 km
- Aantal etappes: 6
- Moeilijkheidsgraad: middelzwaar
- Beste periodes: mei en september
- Routemarkering: goed
- Gids en kaart: zie verderop
Het lieflijke dal van de Altmühl
Midden in Beieren slingert de Altmühl door een romantisch dal met steile rotsen, zonnige jeneverbesheiden en lichte beukenbossen. In Pappenheim zijn de middeleeuwen nog tastbaar aanwezig, terwijl Eichstätt en Weltenburg schitteren met barokke architectuur. Bij Kelheim snijdt de rivier zich door het gesteente in de indrukwekkende Weltenburger Enge. Ook fossielenliefhebbers komen hier aan hun trekken: in Solnhofen en Eichstätt zijn beroemde vondsten van Archaeopteryxen te bewonderen.
Het Altmühltal is een paradijs voor recreanten: Bootwandern (= kanoën), fietsen en wandelen gaan hier hand in hand. Voor wandelaars biedt vooral het Panoramapad ideale routes, waarbij niet alleen de dalbodem, maar ook de hellingen en plateauranden verkend worden.
Pappenheim-Kelheim 132km
1 | Pappenheim.–.Mörsheim | 21km | middelzwaar… |
2 | Mörnsheim.–.Eichstätt | 24km | middelzwaar |
3 | Eichstätt.–.Kipfenberg | 19km | middelzwaar |
4 | Kipfenberg.–.Beilngries | 24km | middelzwaar |
5 | Beilngries.–.Riedenburg | 22km | middelzwaar |
6 | Riedenburg.–.Kelheim | 22km | middelzwaar |
Let op: Ben je met een lichte dagrugzak en wordt je hoofdbagage vervoerd, dan loop je dit deeltraject standaard in 6 dagetappes. Met een veel zwaardere trekkingrugzak en tent is de hierboven gegeven etappe-indeling minder relevant. Je bepaalt dan zelf je dagafstanden en vindt ‘s.avonds vrijwel altijd een tentplek. Reken in dat geval op ongeveer 2 extra dagen, omdat je dan minder kilometers per dag aflegt.
Het aantal kilometers (132 km) is daarom een betere richtlijn dan het aantal dagen (6): de duur van de tocht hangt vooral af van je bepakking.
Moeilijkheidsgraad
De etappes zijn middelzwaar door:
- de dagelijkse afstanden (zie tabel hierboven), en
- het regelmatig klimmen en dalen tussen dalbodem en hoogvlakte (zie ook het hoogteprofiel hieronder).
De hoogteverschillen zijn beperkt, maar het herhaalde stijgen en dalen vraagt om een redelijke wandelconditie.
Hoogteprofiel

“De route wisselt steeds: je loopt dan weer op de dalbodem (375 m), dan weer boven langs de rand van de hoogvlakte (500 m). Het hoogteverschil bedraagt telkens ongeveer 125 meter. Door dit voortdurende stijgen en dalen is het pad middelzwaar, vergelijkbaar met bijvoorbeeld de Harzer-Hexen-Stieg en de Malerweg.”
Beste periodes
.Klima NÜRNBERG. | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt |
Gem..max..temp..°C | 15 | 18 | 23 | 25 | 25 | 19 | 14 |
Maandsom.neerslag..mm | 38 | 53 | 66 | 79 | 56 | 48 | 54 |
(Gem..max..temp..De.Bilt) | 14 | 18 | 20 | 23 | 23 | 19 | 15 |
De beste maanden zijn mei en september (al wordt het in september wel vroeg donker).
In juni, juli en augustus is het hier vaak te warm om comfortabel hele dagen te wandelen.
(Ter vergelijking heb ik onderaan een rij toegevoegd et de gemiddelde temperatuur in De Bilt.)
Routemarkering
Duitsland heeft meestal zeer goede markering in het terrein. Ook hier is dat het geval.
Gids en kaart

GIDS
Altmühltal-Panoramaweg
Hikeline Wanderführer
Verlag Esterbauer (Duitsland)
- Deelkaartjes zijn acceptabel.
Schaal is 1: 35.000
( 1 cm = 350 m 3 cm = ± 1 km) - Hikeline is veruit de beste wandelgids.

YouTube-video (3 min.)
ARD Mediathek-video (44 min.)
https://www.ardmediathek.de/video/traumpfade/der-altmuehltal-panoramaweg
Hoogtepunten (van west naar oost)
- Pappenheim
Een aardig stadje met een indrukwekkende ridderburcht die uitkijkt over het omliggende landschap. - Solnhofen
Beroemd om zijn fossielen, waaronder de Archaeopteryx, en de historische Solabasilika uit de Karolingische tijd. - Zwölf Apostel
Indrukwekkende formatie van dolomietrotsen die oprijzen uit het landschap, een van de meest iconische natuurverschijnselen langs de route. - Eichstätt
Een prachtige barokstad met historische gebouwen, het indrukwekkende Willibaldsburg-kasteel en het Juramuseum, beroemd om de fossielen van de Archaeopteryx. - Beilngries
Een schilderachtig stadje met steegjes, pleintjes en de stadsmuur met negen torens. - Riedenburg
Bekend om de Rosenburg en twee ruïnes die een mooi uitzicht bieden over de omgeving. - Weltenburg & Donaudurchbruch
De oudste kloosterbrouwerij ter wereld, gelegen aan de Donau, biedt een unieke sfeer. - Kelheim
Een stad met een rijke geschiedenis, bekend om zijn oude stadsmuur met vier vestingstorens.

Solnhofen.

De Burgsteinfelsen bij Dollnstein.

Barokke pracht in het centrum van Eichstätt.
Bevoorrading onderweg
Levensmiddelen: Er zijn onderweg voldoende dorpjes met kleine supermarkten of bakkers waar je proviand kunt inslaan.
Drinkwater: Vul je veldflessen steeds bij in de dorpjes. Onderweg kom je weinig huizen of openbare watertappunten tegen.
Bivakkeren gaf geen problemen
Niet bij elk dorp zijn campings beschikbaar. Voor ervaren wandelaars is het mogelijk om te bivakkeren: een overnachting in de natuur, waarbij je ’s avonds een lichte tent opzet en deze ’s ochtends weer afbreekt. Zorg ervoor dat je je veldflessen op tijd bijvult in de dorpen, aangezien je onderweg weinig huizen tegenkomt.
Hoewel de Altmühl er troebel uitziet door slib, is de zwemwaterkwaliteit goed.
Bekijk de dorpjes op je gemak
Loop bijv. in Rieshofen even naar de de Burgfried aan de rivier. Dergelijke kleine Abstechers (uitstapjes) zijn de moeite waard.
Langeafstandspaden langs rivieren
Rheinsteig | Altmühltal.–.Pan… | |
schepen | veel | geen |
auto’s / treinen | veel | weinig |
bebouwing | veel | weinig |
mooie dorpjes | enkele | veel |
diep ingesneden dal | > 200 m | >100 m |
droge,.warme, zonnige.hellingen.. | 600.mm./.jaar | 700.mm./.jaar |
wijngaarden | ja | nee |

Schloss Prunn.

Holzbrücke Tatzlwurm in Essing.

Het doorbraakdal Weltenburger Enge. Hier stijgen de gladde, tot 40 m hoge, rotswanden direkt uit de rivier op.
Jeneverbesheide
De jeneverbesheide, of correcter gezegd de kalkarme graslanden (Kalkmagerrasen), vormen hier een bepalend onderdeel van het landschap. In de middeleeuwen werden deze gebieden ontgonnen. Dankzij een extensieve begrazing, onder andere met schapen en geiten, wordt voorkomen dat ze opnieuw bebossen.
Op de kalkbodems – arm aan water en voedingsstoffen – konden zich typische planten- en diersoorten vestigen. Door diverse aanpassingen zijn deze soorten bestand tegen de extreme omstandigheden: weinig water, felle zon en arme bodem.
Een groot aantal zeldzame soorten vindt hier, op de jeneverbesheiden, zijn laatste toevlucht.
Planten
Hier komen orchideeën- en gentiaansoorten voor. Veel andere droogteminnende soorten, o.a.:
- de Zilverdistel (Carlina acaulis),
- het Wildemanskruid (Pulsatilla vulgaris),
- de Kogelbloem (Globularia punctata).
Dierenwereld
Ook deze locatie kent tal van bijzonderheden. Er leven veel zeldzame soorten vlinders en sprinkhanen. Dat komt door de grote variatie aan kleine leefgebieden. Gladde rotsen en schaarse begroeiing op grind- of stenige ondergrond wisselen af met kortgrasgebieden en dichtbegroeide plekken. Heggen en kleine bosjes spelen vooral voor vogels een belangrijke rol. Zo vindt de zeldzame grauwe klauwier hier ideale omstandigheden. Hij bouwt zijn nest in struiken, terwijl de open gebieden als jachtterrein dienen.

SNP Natuurreizen

Zie: www.snp.nl/reis/… en voor andere wandelvakanties in Duitsland: www.snp.nl/reizen/….
Deze wandelreizen bieden een betrouwbare keuze voor georganiseerde wandelvakanties.
Wanneer de zwaarte wordt aangegeven met 1 of 2 zwarte cirkels, sluiten de reizen goed aan bij mijn wandelingen. Dit betekent dat je niet te veel wandeluren of hoogtemeters per dag hoeft te maken.
Twee mooiste dagwandelingen in het Altmühltal
- Drei Berge über Beilngries (5 uur) in:
Altmühltal – Rother Wanderführer
Bergverlag Rother (Duitsland) - Befreiungshalle und Keltenwall (5.30 uur) in:
Rund um Regensburg – Rother Wanderführer
Bergverlag Rother (Duitsland)