Gendarmstien

Route-informatie

Gendarmstien wandelroute

De Gendarmstien is een wandelroute langs de Flensburger Förde in Zuid-Denemarken. De route volgt de oude grenspatrouille tussen Denemarken en Duitsland en loopt dicht langs de kust, met kliffen, bossen en kleine kustdorpjes.
Dit langeafstandspad tussen Padborg en Høruphav (op het eiland Als) is 74 km lang – goed voor zo’n vier wandeldagen. Zoals je op de kaart ziet, is het een écht kustpad: de zee is vrijwel altijd in zicht.
Onderweg passeer je stenige stranden, donkere beukenbossen, kastelen, oude steenfabrieken en steile klifpartijen.
De naam verwijst naar de Deense grenswachten (gendarmen) die begin vorige eeuw dit pad liepen tijdens hun bewaking van de Duits-Deense grens – onder meer om smokkelaars op te sporen.

Etappeoverzicht   74 km

Als je met een dagrugzakje loopt, terwijl je de hoofdbagage laat bezorgen, duurt bovenstaande deeltraject 4 dagen.
Met trekkingrugzak en tent is bovenstaande etappe-indeling niet relevant. Je bent dan vrij in doen en laten en kunt ’s.avonds altijd wel een tentplek vinden. Je hebt dan wel ca. 1 dag méér nodig, omdat je dan minder kilometers per dag aflegt.

Moeilijkheidsgraad

Je hebt hier licht golvend terrein met geringe hoogteverschillen. Dat geeft lichte wandelingen.

Beste periode

De beste maanden zijn juni, juli en augustus.
Ter vergelijking: in De Bilt zijn dat 21, 23 en 23 °C.

Weersinformatie

Ga naar www.weerplaza.nl voor een betrouwbaar weerbericht voor heel Europa.
Werkwijze: Vul boven in het zoekvenster de naam in van een stad in de buurt van je wandelgebied.
Je krijgt dan het actuele weer, de verwachting voor de komende uren en de 14-daagse voorspelling.

Routemarkering

Zéér goed.
Ook was het gras goed gemaaid, struiken gesnoeid, etc.

Wandelgids en kaart

YouTube-video (10 min.)

Bevoorrading onderweg

Levensmiddelen: Er was een supermarkt(je) in Padborg, Kruså [spreek uit: Kroesoo], Gråsten, Broager, Sønderborg en Høruphav. Dus iedere dag was er wel een.
Drinkwater: Vul de veldflessen op de strandjes met openbare toiletten.

Bivakkeren onderweg

Voor ervaren wandelaars is het mogelijk om te bivakkeren: een overnachting in de natuur, waarbij je ’s avonds een lichte tent opzet en deze ’s ochtends weer afbreekt. Het vinden van een plek uit het zicht van de huizen was soms lastig.

Muggenolie

Niet nodig gehad. Hier aan de kust waait het te veel voor muggen en knutjes.

Doorgaande kilometergetallen op de kaart

Langs het voetpad stonden hier en daar informatieborden.
Daarop waren ook kaartfragmenten van de route.
Heel bijzonder op die kaartfragmenten waren de kilometergetallen. Reuze handig ! Dat zou men altijd moeten doen op de kaarten.

Hoogtepunten (van west naar oost)

Een van de kloven in Kollund Skov (bos). De beekjes hebben zich hier diep ingesneden bij hun afdaling naar zee. Je steekt ze over m.b.v. een voetbrugje. Daarvoor loop je eerst een stukje landinwaarts langs de kloof naar een plek waar de kloof niet zo diep meer is.

Overal langs de Flensburger Förde is het Gendarmepad een écht kustpad.
Hier zien we het pad bij Sønderhav [spreek uit: sunnerhaw]
• Meestal is er, zoals hier, slechts een smal strand. Het bestaat uit grind, rolstenen en soms ook keien. Op blote voeten loop je dan ongemakkelijk de zee in. Vandaar de steigertjes. (Bij de dorpjes waren wel mooie zandstrandjes. Ik vermoed dat die opgespoten zijn.)
• Bij deze Förde heb je meestal een lage klif die varieert van enkele tot tientallen meters. Ze is meestal inaktief (dus begroeid); een enkele keer aktief (onbegroeid). Soms moest men de erosie verhinderen door er grote keien voor te leggen. Hier op deze foto is niet veel klif te zien.

 Broagerland, een boerderij-idylle.

Gendarme

Kenmerken van de Oostzee

• Het zoutgehalte is slechts 10 ‰.
  Dit is zéér laag in vergelijking met bijv. de Noordzee, die ongeveer 35 ‰ heeft.
  Het wordt veroorzaakt door:
  • de vele rivieren die erin uitmonden,
  • de kleine verbinding die deze binnenzee heeft met de Noordzee, en
  • de weinige verdamping in de Oostzee.
• De getijden zijn te verwaarlozen.
  (Het onderscheid tussen laag en hoog water is hooguit enkele decimeters.)
• Het is een kalme zee. Afgezien van zo nu en dan een stormhoogwater. Dan ontstaan er hoge golven en een hoge waterstand (meer dan 1.meter boven normaal).
• Er ligt weinig aangespoeld afval op de stranden. (Blijkbaar gooien de schepen bij deze binnenzee minder overboord en/of maakt men de stranden schoon.)

Kustafslag: kliferosie en zeeterras

Je vindt hier op vele plaatsen een lage kustklif met een smal strand en een zeeterras:

1. De lage klif bestaat uit keileem (=grondmorene) en is veelal minder dan 10 m hoog. Soms steken zwerfkeien half uit de klifwand.
2. Op het smalle strand liggen grind, rolstenen en soms ook zwerfkeien. Ze zijn uit de grondmorene gewassen.
3. Waar zo’n keileemklif door de werking van de branding terugwijkt, vormt zich een bijna horizontaal zeeterras (wave-cut platform (Eng.). Dat zeeterras helt slechts een klein beetje zeewaarts en je moet dan ook tientallen meters de zee in lopen voordat je kopje onder gaat.
   Hier in Denemarken valt dit zeeterras niet droog vanwege het geringe getijverschil. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de zeeterrassen in Bretagne en Engeland die bij laag water wel droog liggen.

Op de foto zien we een actief klif met een zwerfkeienstrand (Duits:.Geschiebeblockstrand).
De klif is hier niet bijzonder hoog – in tegenstelling tot Stensigmose Klint, die tot 25 meter reikt.
Op sommige plaatsen zijn boven in de klif de nesttunnels van oeverzwaluwen zichtbaar.
    De meeste kliffen aan de Oostzee bestaan uit morene­materiaal, afgezet door gletsjers tijdens de laatste ijstijd.
Dit materiaal verweert tot bruingele keileem, waarin talloze zwerfstenen zijn ingesloten.
    Het landijs heeft deze zwerfstenen uit het noorden meegevoerd – als het ware “voortgeschoven”. Vandaar de Duitse term Geschiebe (letterlijk: geschovenen).
De grotere stenen worden zwerfkeien (Findlinge) genoemd.
    Wanneer vooral grote keien achterblijven, spreekt men van een zwerfkeienstrand (Geschiebeblockstrand). Dat is hier op de foto het geval.

Goede introductie kustvormen

Zie hiervoor www.pietsmulders.nl/engeland_coastal-landscapes.html

De Flensburger Förde

Dit is een lange zee-inham, die in de laatste ijstijd (Weichsel-glaciaal) werd uitgegraven door het ijs.
Het is géén fjord. Fjorden, zoals die in Noorwegen en Schotland, werden immers uitgegraven door gletsjers, die in berggebieden van land naar zee stroomden.
In het geval van de Flensburger Förde stroomden de gletsjers echter van zee (de Oostzee) naar land en drongen diep het laagland in. Als een enorme bulldozer doorploegde het ijs het land en stuwde zand, klei en puin tot tientallen meters hoge stuwwallen op. Het resultaat is een golvend heuvellandschap met een zeer afwisselende, soms verrassend steile kustlijn.

SNP Natuurreizen

SNP loopt de route van oost naar west: www.snp.nl/reis/denemarken/zuid-jutland (Ik volgde met de eerdergenoemde wandelgids de route andersom (van west naar oost)
Zie voor andere wandelvakanties in Denemarken: www.snp.nl/denemarken
Deze wandelreizen zijn een betrouwbare keuze voor wie een georganiseerde wandelvakantie zoekt.
Wanneer de zwaarte wordt aangeduid met één of twee zwarte cirkels, sluiten deze reizen goed aan bij mijn wandelingen. Je hoeft dan niet al te veel wandeluren of hoogtemeters per dag te overbruggen.

Beste websites

• www.gendarmsti.dk/en
• www.oppad.nl/wandelroute-gend….
• https://www.wikinger-reisen.de/wa….

Let op: na verloop van tijd kunnen sommige links niet meer werken. De betreffende pagina is dan mogelijk verplaatst of verwijderd.
Tip: zoek via Google op de naam van de website in combinatie met het trefwoord gendarmstien. Als de pagina alleen is verplaatst, vind je deze meestal alsnog terug.

De aktieve lage klif, het smalle strand en het zeeterras bij Skelde Kobbelskov (skov=bos).

 Dybbøl Mølle.

De Havbogade in Sønderborg [spreek uit: sunnerbor].