Gedegen informatie over mooie langeafstandspaden en dagwandelingen!

Drenthe

Mijn mooiste dagwandelingen van ongeveer 5 tot 15 km

Snel naar:

  1. Drentsche Aa (NP) (6 routes)
  2. Dwingelderveld (NP) (3 routes)
  3. Bargerveen (2 routes)
  4. Fochteloërveen (1 route)
  5. Holtingerveld (2 routes)
  6. Reestdal (1 route)
  7. Drents-Friese Wold (NP) (1 route)
  8. Norger Esdorpenlandschap (4 routes)
  9. Overige gebieden (7 routes)

Dagwandelingen

Zoals je op de kaart ziet, heeft Drenthe de wandelaar veel te bieden. Er zijn genoeg geschikte Natura 2000-gebieden en mooie kleinschalige landschappen. Daarmee mogen ze zich gelukkig prijzen, want niet iedere provincie heeft dat. Kijk maar eens bij de provincie Groningen, die in dit opzicht stiefmoederlijk bedeelt is.

Met de wandelingen beperk ik me tot de buitengebieden. Dus op deze pagina vind je geen stadswandelingen.

Met dagwandelingen bedoel ik hier tochten van ongeveer 5 tot 15 km. Meestal zijn dat halve dagtochten van 2 à 3 uur zuivere looptijd, die je goed kunt combineren met een bezoek aan een dorp, museum of horecagelegenheid onderweg.

Kijken we op de kaart naar het eindresultaat, dan zien we dat meer dan de helft van de geselecteerde wandelingen in Natura 2000-gebieden liggen. Op de kaart zijn ze lichtgroen gemarkeerd. De rest bevindt zich in mooie landschappen – denk bijvoorbeeld aan het Norger esdorpenlandschap en het Reestdal. Dat zijn twee waardevolle cultuurlandschappen.

Eerst bespreek ik de wandelroutes in de zeven belangrijkste natuurgebieden en landschappen. Daarna volgen de routes in de overige, minder opvallende gebieden.

Vaak hebben de belangrijkste natuurgebieden meerdere zeer mooie wandelroutes, maar niet altijd. Het Fochteloërveen bijvoorbeeld is een prachtig gebied, maar biedt ondanks zijn twee sterren slechts één echt sterke wandeling.

1. Drentsche Aa ★★★★★     (6 routes

Snel naar:

Het Nationaal Park Drentsche Aa is het best bewaarde beek- en esdorpenlandschap van West-Europa en kreeg daarom de hoogste waardering: vijf sterren. Dat is vrij uniek, want zo’n hoge waardering kreeg verder alleen het Geul- en Gulpdal.

Het gebied staat bekend om zijn goed bewaarde beekdalstelsel. De beken behouden grotendeels hun natuurlijke kronkels en slingeren door hooilanden en vochtige graslanden, rijk aan planten en dieren.

Ook het mooiste esdorpenlandschap van Drenthe is hier bewaard gebleven, met beekdalen, esdorpen, essen (gemeenschappelijke akkercomplexen) en heidevelden. Latere toevoegingen zoals landgoederen en extra bossen maken het landschap nog gevarieerder. Het resultaat is een kleinschalig gebied dat nergens anders in Nederland te vinden is – perfect voor wandelingen door natuur en cultuur.

Het park heeft een lange geschiedenis: hunebedden, grafheuvels en karrensporen herinneren aan duizenden jaren bewoning.

Wie dit landschap wil ontdekken, vindt hier een van de mooiste wandelgebieden van Drenthe, met een aantal wandelingen van grote klasse

Het Nationaal Park Drentsche Aa ligt in de driehoek Assen, Gieten, Glimmen.

Het esdorpenlandschap in de 19e eeuw

Het esdorpenlandschap bestond traditioneel uit drie basiselementen:

  • het beekdal, met hooi- en weilanden,
  • de essen, waar de boeren hun akkers bewerkten,
  • de heide, waar schapen graasden en plaggen werden gestoken.

Bos kwam maar beperkt voor en was in veel gebieden zelfs verdwenen.

Elk onderdeel had een eigen functie binnen het boerenbedrijf. Het beekdal leverde hooi voor de winter en weilanden voor het vee. Op de essen (gemeenschappelijke akkercomplexen) verbouwden de boeren graan. Op de heide werden de schapen geweid; ’s nachts verbleven ze in de potstallen, waar hun mest met plaggen werd gemengd en daarna gebruikt als bemesting op de essen.

Vanuit het dorp nam de intensiteit van gebruik af: de essen waren het meest intensief bewerkt, het beekdal minder, en de heide het minst. Voor een boerderij van 12 hectare akkers waren rond 1800 gemiddeld zo’n 25 hectare beekdal en 100 hectare heide nodig.

Rond 1900 veranderde de komst van kunstmest dit systeem ingrijpend: schapen en heide werden grotendeels overbodig, waardoor veel heidevelden verdwenen of in landbouwgrond en bos veranderden. Bij de Drentsche Aa is het historische samenspel van beekdal, essen en heide echter nog altijd goed herkenbaar.

Zie verder de tekst onder het fraaie blokdiagram op Fryslansite

Mijn mooiste wandelingen:

Onderstaande zes wandelingen laten de mooiste delen van het Nationaal Park Drentsche Aa zien.

Anlooërdiepje – 9 km

Rondwandeling vanuit Anloo
(Natuur in Nederland)

Startpunt:
Bij de kerk in Anloo.

Beste websites:


Balloërveld – 9 km

Rondwandeling over heideveld
(Knapzakroute Balloo – Rolde)

Startpunt:

  • Schaapskooi Ballooërveld, Crabbeweg 2, Balloo.
  • Parkeerplaats Galgenriet aan de Gasterenseweg.

Beste websites:


Rolde – 9 km
Rondwandeling via Balloo
(Knapzakroute Balloo – Rolde)

Startpunt:
Parkeerplaats bij Jacobuskerk Rolde, Kerkbrink 5, Rolde.

Beste websites:


Gasteren – 10 km
Westlus
(Knapzakroute Gasteren)

Startpunt:
Pannenkoekboerderij Brinkzicht, Brink 1, Gasteren.

Beste websites:


Loon (Noordlus) – 10,5 km
(Knapzakroute Loon – Taarlo)

Startpunt:
Restaurant-Hotel De Herberg van Loon, Gasterenseweg 1, Loon.

Beste websites:


Loon (Zuidlus) – 8 km
(Knapzakroute Loon – Taarlo)

Startpunt:
Restaurant-Hotel De Herberg van Loon, Gasterenseweg 1, Loon.

Beste websites:

Tip: Ook het Boswachterspad Oudemolense Diep is de moeite waard, maar een hooiland langs de beek vormt daar een groot probleem. In de wintermaanden staat er vaak zo veel water, dat gewone wandelschoenen dan tekortschieten.

2. Dwingelderveld ★★★★     (3 routes)

Snel naar:

Nationaal Park Dwingelderveld heeft het grootste natte heidegebied van West-Europa. De grote stille heide, begraasd door twee schaapskuddes, vormt het hart van het park. Door de ondoorlatende keileemlaag onder de bodem blijft het water lang staan, waardoor het gebied uitzonderlijk nat is en tientallen vennen en veentjes kent (laagtes opgevuld met water of veen).
Maar het Nationaal Park biedt meer dan heide. Aan de noordzijde zijn uitgestrekte, gevarieerde bossen, met ook daar weer veel vennen en veentjes en bovendien wat jeneverbesstruweel.

Het landschap ademt geschiedenis: verspreid over het heideveld liggen meer dan dertig prehistorische grafheuvels en enkele raatakkers uit de IJzertijd.

Rondom het park ligt bovendien een krans van oude esdorpen, zoals Lhee, Ansen en Kraloo, die herinneren aan het eeuwenoude agrarische cultuurlandschap.

Het Nationaal Park Dwingelderveld ligt tussen de A28 en de dorpen Ruinen en Dwingeloo.

Landschappelijke eenheden

Het Dwingelderveld bestaat uit de volgende twee hoofdlandschappen:

  1. Heide (de zuidelijke helft) – het is natte heide, met daarin veel vennen en veentjes (laagtes opgevuld met water of veen).
  2. Bossen (de noordelijke helft) – ze bestaan uit oude loofbossen en jongere aanplant, ook hier liggen veel vennen en veentjes, en bovendien wat jeneverbesstruweel en stuifzandplekjes.

Mijn mooiste wandelingen:

Lheebroek – 7,5 km
Rondwandeling vanuitDwingelderveld
(Knapzakroute Lhee – Lheebroek)

Startpunt:
Camping De Meistershof, Lheebroek 33, Lheebroek

Wandelkaart:
Wandelkaart 39 Staatsbosbeheer Dwingelderveld en Zuidwest-Drenthe.
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Beste websites:


Koelevaartsveen – 6,5 km
Een ondiep zandbodemven
Startpunt: P-plaats Spieregerweg

Startpunt:
P-plaats Spieregerweg, (N855 nabij hectometerpaal 4,0)

Routemarkering:
Blauwe paaltjesroute.
De stippellijn linksonder is het extra uitstapje naar de schaapskooi. Het is 2 km lang en groen gemarkeerd.

Wandelkaart:
Wandelkaart 39 Staatsbosbeheer Dwingelderveld en Zuidwest-Drenthe.
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Beste websites:


Spier – 7,5 km
Boswandeling Spier (Staatsbosbeheer)
Startpunt: Natuurspoor Spier

Startpunt:
Natuurpoort Spier
Oude Postweg 12, Spier

Routemarkering:
Gedeeltelijk witte – en gedeeltelijk gele route.

Wandelkaart:
Wandelkaart 39 Staatsbosbeheer Dwingelderveld en Zuidwest-Drenthe.
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Beste website:
Staatsbosbeheer

Verbeterde route:
Ga bij het begin over de witte route niet oostwaarts, maar meteen westwaarts naar het vlonderpad.
Ten noorden daarvan kom je bij een T-splitsing waar je linksaf gaat over de gele paaltjesroute.
Ten westen van het ven Kliploo loop je even heen en weer door een tunnelpaadje in het Jeneverbesstruweel naar dat vennetje. Dit is een mooi pauzepunt.
Verder noordwaarts lopend passeer je een prachtig heideveldje.
Nu oostwaarts door het bos naar een weiland.
Daar aangekomen, maak je een wilde doorsteek zuidwaarts (stippellijn) en daarna rechtsaf terug naar de witte route.
Tot slot opnieuw over het vlonderpad terug naar het bezoekerscentrum Natuurpoort Spier.
Zo heb je een veel mooiere route, waarbij je twee keer over het vlonderpad komt. En bovendien heb je dan geen last van verkeerslawaai.


3. Bargerveen ★★  (2 routes)

Snel naar:

In het verleden waren de hoogveengebieden in Nederland altijd problematisch voor de wandelaar: een mens kon daar niet wandelen en een vis niet zwemmen. Gelukkig is dat de laatste jaren op enkele plaatsen wat verbeterd – voor de mens althans, want de vis kan er nog steeds niet zwemmen.
Zo heb je bij het Korenburgerveen het schitterende Schaddenpad (12 km) gekregen en in het Fochteloërveen is er nu een nieuwe route dwars door het veen. Maar het meest heeft het Bargerveen te bieden, zoals je hieronder ziet.

Het Bargerveen is een natuurgebied van ongeveer 2.000 hectare en daarmee het grootste hoogveengebied van Nederland. Het ligt in het zuidoosten van Drenthe, vlak bij de Duitse grens. Bijzonder is dat je er drie heel verschillende landschappen direct naast elkaar vindt, elk met een eigen karakter:

  1. Meerstalblok – een ongerept hoogveengebied met kleine meertjes (meerstallen). In de natte delen groeien veenmossen. Van de grassen zien we o.a. Pijpenstrootje, Eenarig wollegras (bloeiwijze bestaat uit slechts een aar) en Veenpluis (bloeiwijze bestaat uit meerdere aren). Hier broeden Kraanvogel en Blauwborst, terwijl in de zomer libellen boven het water jagen.
  2. Amsterdamsche Veld – een afgegraven veengebied waar door compartimentering met veendammen grote plassen zijn ontstaan. Behalve heide vind je hier bijzondere vogels zoals de Geoorde Fuut, en ook reptielen zoals de adder.
  3. Schoonebekerveld – een afwisselend gebied met langgerekte percelen, schrale graslanden en restanten van hoogveen. Tussen de bloemrijke velden leven vlinders, sprinkhanen en geregeld ook reeën en roofvogels.

Mijn mooiste wandelingen:

Bargerveen – 10 km
Rondwandeling vanaf P3
(P-plaats Bargerveen Noord)

Startpunt:
P-plaats Bargerveen Noord (P3)

Routemarkering (wandelknooppunten):
 01 – 02 – 05 – 85 – 84 – 83 – 82 – 90 – 01 – 02 – 76 – 79 – 80 – 14 – 08 – 09 – 03 – 02 – 01
Als je van 84 ineens via 78 naar de schaapskooi loopt, wordt het 10 km.
Vanaf de schaapskooi kun je ook via 78 en een slingerend pad naar 79 lopen.

Beste website:
Bargerveen


Weiteveen – 7,5 km
Rondwandeling vanaf Schaapskooi

Startpunt:
Schaapskooi Bargerveen, Ambachtsweg 4 , Weiteveen.

Routemarkering (wandelknooppunten):
04 – 90 – 74 – 87 – 72 – 99 – 09 – 11 – 10 – 03 – 04
Ten zuiden van Weiteveen heb je langgerekte weidepercelen afgescheiden door bomen of struiken. Dit in tegenstelling tot de waterrijke en open gebieden in de rest van het Bargerveen.

Beste website:
Piet Smulders (achtergrondinfo achteraan op die pagina).

4. Fochteloërveen ★★  (1 route)

Het Natura 2000-gebied Fochteloërveen. De rode lijn is de begrenzing. Het gebied bevat dus ook grasland en naaldbos

Het Fochteloërveen maakte vroeger deel uit van de uitgestrekte Smildervenen, die grote delen van noordwest-Drenthe en aangrenzend Friesland bedekten. Ook hier is sprake geweest van boekweitbrandcultuur, turfwinning en ontwatering, maar ondanks dat oogt het gebied verrassend gaaf.

Wat het Fochteloërveen bijzonder maakt, is de enorme openheid: een bijna boomloze vlakte die aan een savanne doet denken. In tegenstelling tot andere hoogvenen, zoals het Bargerveen of het Korenburgerveen, zie je hier nauwelijks struikopslag of verrijking van het veen. Daardoor ervaar je het landschap als een van de meest ongeschonden hoogveenrestanten van Nederland.

Flora en fauna

In de natte delen groeien veenmossen. Van de grassen zien we o.a. Pijpenstrootje, Eenarig wollegras (bloeiwijze bestaat uit slechts een aar) en Veenpluis (bloeiwijze bestaat uit meerdere aren).
De drogere heideranden worden gekleurd door Gewone dophei en Struikhei.

Het open hoogveen en de heidevelden bieden leefgebied aan zeldzame vogels, zoals de Kraanvogel, Blauwe Kiekendief, Goudplevier en Geoorde Fuut.

Kijk verder op de mooie website Fochtelooerveen

Mijn mooiste wandeling

Fochteloërveen – 11 km
Rondwandeling vanaf P-plaats Brunstingerplas

Startpunt:
P-plaats Brunstingerplas
De parkeerplaats is alleen vanuit het zuiden (Ravenswoud of Appelscha) te bereiken.

Routemarkering:
Geen. Gebruik dit kaartfragment.

Tip: Volg in het noordwesten de graskade (zie kaart). Als je beneden over het fietspad loopt, zie je niets van het hoogveengebied.

5. Holtingerveld ★★  (2 routes)

Snel naar:

Archeologen smullen van het Holtingerveld. De grafheuvels, de hunebedden, de stuwwal die achterbleef na het smelten van een dikke ijslaag zo’n 150.000 jaar geleden. Ze hebben het landschap z’n vorm gegeven. Door het schuiven van ijsmassa’s heeft de bodem een laag keileem gekregen, waar water nauwelijks doorheen zakt. Daardoor kunnen hier zeldzame planten zoals knollathyrus en fraai hertshooi groeien. Er zijn weinig gebieden in Drenthe waar zoveel plantensoorten per vierkante kilometer groeien.

Enorme kuddes

Rond 1850 was het Holtingerveld een uitgestrekt heidegebied, bijna boomloos, met zand en veen. Enorme kuddes schapen hielden de heide kort en het landschap open. Maar door de intensieve begrazing en het plaggen van de heide kreeg de wind vat op het zand en ontstonden zandverstuivingen. Op korte afstand, in het Uffelterveen en het Kolonieveen, is op grote schaal turf gewonnen. Zo ontstond een gevarieerd gebied van heide, stuifzanden, vennen en later ook bossen, met een heel specifiek planten- en dierenleven.

Vliegveld

Minstens zo bepalend was de Tweede Wereldoorlog. Het vliegveld dat de Duitsers in het Holtingerveld aanlegden is aan het einde van de oorlog zwaar gebombardeerd door de geallieerden. Meer dan 2.500 bomkraters liggen nu als poelen en kuilen in het veld. Sommige staan droog, in andere blijft water juist water staan. Ideaal voor de zeldzame kamsalamander.

Als je de cultuurhistorische wandelroute Holtingerveld loopt, kom je onderweg overal sporen uit het verleden tegen: de grafheuvels, het spoorlijntje, de kraters, een startbaan voor vliegtuigen.

Mijn mooiste wandelingen

Havelterberg – 6,5 km
Rondwandeling over stuwwal
Startpunt: Toegangspoort Holtingerveld

Zie hiervoor natuurreisgids:
Weerribben-Wieden
Crossbill Guides
KNNV Uitgeverij
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Dit boek beschrijft 10 fietsroutes, 12 wandelingen en 3 kanotochten in het Nationaal-Park Weerribben-Wieden en omgeving. Ze voeren je langs de meest bijzondere plekken.
Uitgebreide achtergrondinformatie over landschap, flora en fauna maken deze gids compleet.
Warm aanbevolen !

Route-app:
Het boek wordt ook begeleid door een route-app, die te downloaden is in de appstore en playstore (zoek op crossbill).

Startpunt:
Toegangspoort Holtingerveld,
Van Helomaweg 16, Havelte

Havelterberg-route:
Deze wandeling is het westelijke deel van de groene route, de Oorlogsroute.

Havelterberg:
De Havelterberg is een stuwwal. Tijdens de voorlaatste ijstijd, ongeveer 150.000 jaar geleden, is de Havelterberg opgestuwd door landijs. Het honderden meters dikke landijs schoof in zuidwestelijke richting en vormde in een uitbreidingsfase een stuwwallengordel van Texel via Wieringen, Urk, Gaasterland, Steenwijk (Havelte) tot in Duitsland.
Het ijs liet keileem achter, ongesorteerd gletsjerpuin (een mengsel van klei, leem, zand, grind en keien). Het is een harde laag in de ondergrond die vrijwel geen water doorlaat.
Het hoogteverschil met het heidegebied aan de zuidrand van de berg is ruim 15 m.

Menselijke invloed:
In de Nieuwe Steentijd vonden de hunebedbouwers in het keileem de grote keien voor hun grafmonumenten.
In de Middeleeuwen gebruikten de boeren van Uffelte en Havelte de heide als graasgebied voor hun vee. Dat leverde mest voor de akkers.
Ook de Tweede Wereldoorlog heeft veel sporen achtergelaten, zoals de bomkraters en de restanten van een vliegveld.


Holtingerveld – 11,8 km
Rondwandeling via Brandeveen en de heide
Startpunt: P-plaats kruising Postweg en Achter de Es

Zie hiervoor natuurreisgids:
Weerribben-Wieden
Crossbill Guides
KNNV Uitgeverij
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Dit boek beschrijft 10 fietsroutes, 12 wandelingen en 3 kanotochten in het Nationaal-Park Weerribben-Wieden en omgeving. Ze voeren je langs de meest bijzondere plekken.
Uitgebreide achtergrondinformatie over landschap, flora en fauna maken deze gids compleet.
Warm aanbevolen !

Route-app:
Het boek wordt ook begeleid door een route-app, die te downloaden is in de appstore en playstore (zoek op crossbill).

Startpunt:
Parkeerplaats kruising Postweg en Achter de Es.
Om er te komen volg je de Rijksweg van Uffelte enkele honderden meters naar het noorden en sla je linksaf Achter de Es op (richting Camping De Blauwe Haan).
Na 900 m is de parkeerplaats aan je linkerhand.

Het Brandeveen:
Tweehonderd jaar geleden werd het Brandeveen vergraven voor de turfwinning. Vroeger lag het veen in het open veld, met er omheen kale zandduinen. Nu is het een grote veenplas in het bos. Om turf te kunnen winnen, moest het Brandeveen eerst ontwaterd worden. Het vaartje (de zijtak) werd vermoedelijk gegraven om het water af te voeren.Na de ontwatering kwamen de turfstekers om de turf af te graven. De vrouwen stapelden vervolgens de turven op hopen om ze te laten drogen. Tenslotte werd de turf in pramen geladen en via het vaartje naar de Drentsche Hoofdvaart vervoerd. Doordat er een ondoordringbare keileemlaag onder het Brandeveen ligt, kan het regenwater niet wegzakken en blijft er een grote veenplas.
Er is een voetpaadje helemaal rond de plas. Warm aanbevolen.

Tip: Volg in het noordwesten de graskade (zie kaart). Als je beneden over het fietspad loopt, zie je niets van het hoogveengebied.


6. Reestdal ★  (1 route)

Het Reestdal is géén natuurgebied, maar een oud (cultuur) landschap.

De Reest is een kronkelende beek die ten oosten van Meppel de grens vormt tussen Overijssel en Drenthe. Ooit ontsprong ze in de nog niet afgegraven hoogvenen van Slagharen.

Haar beekdal is breed en vruchtbaar. In het winterhalfjaar staat het vaak onder water, waardoor de omvang goed zichtbaar wordt. Aan de noord- en zuidzijde liggen de hogere zandgronden van Overijssel en Drenthe.

Langs de wegen die het dal omzomen, staan fraaie boerderijen. Zij herinneren aan het eeuwenoude agrarische gebruik van het gebied.

De Reest heeft de vele plannen voor ruilverkaveling en kanalisatie goed doorstaan. Dat zal ook in de toekomst zo blijven, want het grootste deel van het dal is nu in handen van het Drentse Landschap en Landschap Overijssel.

In Oud Avereest ligt bezoekerscentrum de Wheem van Landschap Overijssel, met veel wandelmogelijkheden in de omgeving.

Mijn mooiste wandeling

Reestdal – 9 km
Rondwandeling vanuit Oud-Avereest

Startpunt:
Bezoekerscentrum De Wheem,
Oud-Avereest 22, Balkbrug.

Beste website:
Piet Smulders (achtergrondinfo)

De bovenstaande wandeling is gebaseerd op de knapzakroute Zuidwolde:Wildenberg.
Houd je zoveel mogelijk aan de hieronder aangegeven kaartje, dan loop je het mooiste deel.

7. Drents-Friese Wold (1 route)

Het Nationaal Park Drents-Friese Wold vormt met ruim 6.000 hectare het grootste aaneengesloten natuurgebied op de zandgronden van Noord-Nederland. Zoals de naam al zegt, ligt het aan weerszijden van de grens van Drenthe en Friesland.

Ongeveer driekwart van het park bestaat uit naaldbossen, aangelegd in de eerste helft van de 20ste eeuw op voormalige heide en stuifzanden. Deze bossen worden afgewisseld door grotere en kleinere heidevelden met vennen. Daarnaast vind je er kleine stukken loofbos, een Jeneverbesstruweel en enkele zandverstuivingen, waarvan het Aekingerzand (ook wel Kale Duinen genoemd) de grootste is.

In Drenthe zijn ook de voormalige landbouwgronden in de Oude Willem en langs de Vledder Aa in de begrenzing opgenomen.

Mijn mooiste wandeling

In het Drentse deel van het Nationaal Park heb ik geen echt bijzondere wandeling gevonden. In het Friese deel daarentegen wél: een prachtige luswandeling naar het Aekingerzand. Je loopt vanuit het Bezoekerscentrum in Terwisscha naar het Aekingerzand en weer terug. De wandeling ligt helemaal in Friesland, maar ze loopt bij de Grenspoel precies op de grens. Ik zal hem daarom bij beide provincies vermelden.

Aekingerzand –10 km
Bos- en Duinroute (Staatsbosbeheer)
Startpunt: Terwisscha

Startpunt:
Buitencentrum Drents-Friese Wold,
Terwisscha 6a, Appelscha.

Routemarkering:
In deze wandelroute zijn 2 kortere routes samengevoegd; de witte (Wandelroute Terwisscha) en de rode (Wandelroute Kale Duinen). De verbindingsroute is met rood-witte paaltjes gemarkeerd.

Wandelkaart
8 Staatsbosbeheer Drents-Friese Wold.
Verkrijgbaar bij De Zwerver

Beste websites:

Aekingerzand:
Het Aekingerzand, ook wel de Kale Duinen genoemd, is een bijzonder natuurgebied waar weer en wind vrij spel hebben. In de afgelopen jaren heeft Staatsbosbeheer het gebied geheel hersteld. Voorheen kon het zand niet meer stuiven door de aanwezigheid van bomen en bossen. Daardoor verdween langzaam het karakteristieke landschap, met zijn bijzondere dieren zoals de zandhagedis en de kommavlinder. Nu veel bomen zijn gekapt, krijgt het zand weer de ruimte om te stuiven. Het Aekingerzand ligt in een mooi afwisselend gebied, met open zandvlakten en aangrenzende natuur.
    De Grenspoel (zie kaart hieronder) is een ven aan de rand van het stuifzandgebied. De grens van Friesland en Drenthe loopt er midden doorheen.
    Vlakbij bevindt zich het beekdal van de Vledder Aa ook volop in ontwikkeling. Diepe ontginningssloten zijn gedempt, vervuilde grond is afgevoerd en het water zoekt weer zijn natuurlijke weg. Geleidelijk keren planten en dieren, die typisch zijn voor het beekdal weer terug.

  • Het paars in de kaart kan van alles zijn: naast heisoorten (Struikhei, Gewone dophei, Kraaihei) ook gras, mos, of zelfs kale plekken.
  • Er zijn onderweg voldoende zitbanken. Daarom heb ik ze niet in de kaart ingetekend.
  • De zwarte streepjeslijn linksonder is de provinciegrens tussen Friesland en Drenthe.


8. Norger Esdorpenlandschap     (4 routes)

Snel naar:

Dit is géén natuurgebied, maar een oud cultuurlandschap.
(Alleen het Norgerholt, een eeuwenoud bosje, geldt als natuurgebied.)

Norg en haar omgeving behoren tot de best bewaarde esdorpenlandschappen van Drenthe. Op de essen – de oude gemeenschappelijke akkercomplexen – wordt al eeuwenlang landbouw bedreven. Daarnaast vind je hier karakteristieke brinkdorpen, beekdalen en heidevelden. Het landschap ademt nog altijd de sfeer van vroegere tijden en is een prachtige omgeving om te voet te verkennen.

Mijn mooiste wandelingen

Norgerholt – 4 km
Eeuwenoud bos

Startpunt:
Parkeerplaats bij Restaurant Norgerhout,
Asserstraat 55, Norg.

Beste website:
Piet Smulders (achtergrondinfo)


Westervelde – 9,5 km
(Knapzakroute Westervelde – Norg)

Startpunt:
Parkeerplaats bij Restaurant Norgerhout,
Asserstraat 55, Norg.

Beste websites:


Zeijen – 7 km
(Knapzakroute Zeijen – Peest)

Startpunt:
Café Hingstman,
Hoofdstraat 18, Zeijen.

Beste websites:


Peest – 11 km
(Knapzakroute Zeijen – Peest)

Startpunt:
Restaurant De Jagershof,
Hoofdweg 12, Peest.

Beste websites:

9. Overige gebieden (8 routes)

Snel naar:

Mijn mooiste wandelingen (alfabetisch)

Buiten de voornoemde natuurgebieden / landschappen zijn er nog een aantal prachtige wandelingen in Drenthe. Die doen niet onder voor de al besproken routes. Er zitten zelfs unieke pareltjes bij, waar je zeker moet gaan kijken. Denk bijv. aan het Gasselterveld of het Sprokkelspoor bij Elp.

Gasselterveld – 4,7 km
Lus rond zeer grote zwemplas

Startpunt:
Grote parkeerplaats Recreatieterrein ’t Gasselterveld
Houtvester Jansenweg 3, Gasselte.

Routemarkering:
Blauwe paaltjes.

Beste website:
AllTrails

Route:
Een prachtige wandeling rond een zeer grote recreatieplas. Je loopt daar over witte stranden met voortdurend aan de ene zijde mooi bos en aan de andere zijde het heldere water.

Recreatieplas Gasselterveld:
Dit is een is een voormalige zandafgraving midden in een groot bosgebied waar ook naaldbomen van formaat staan.
Dat helder, blauwe water, die witte zandstranden en die majestueuze groene naaldbomen zien er on-Nederlands uit. Maar wel erg mooi.
De plas is in het midden tientallen meters diep. Door dat koude, diepe water en oevers van los zand kun je daar niet zwemmen. Wel kun je dat in een gedeelte aan de noordoostkant. Een ballenlijn geeft aan tot waar.
De zuidkant is wat ruiger. Hier ligt een eiland wat dienst doet als broedgebied van de oeverzwaluw.


Gees – 9 km
(Knapzakroute Gees)

Startpunt:
Parkeerplaats Witte Men.

Beste websites:

Exloo (Leewal) – 8,7 km
Smeltwaterrug
(Tijdreisroute Leewal)

Startpunt:
P-plaats Zwembad Leewal
Zuideinde 36
7875 CD Exloo

Routemarkering:
Bordjes met het silhouet van een mammoet.

Beste website:
De Hondsrug

Korte introductie:
Het is een bewegwijzerde route door bos en hei tussen Exloo en Odoorn. Je ziet overblijfselen van de ijstijden o.a.de Leewal. Dat is een esker, een 4 m hoge smeltwaterrug.
   Bij deze route is een app beschikbaar. Daarmee beleef je met 360-gradenfilmpjes, animaties en opdrachten die historie van heel dichtbij. Je krijgt veel informatie over het ontstaan van het gebied, over droogdalen en over de wolharige mammoet en sabeltandtijger die hier hebben geleefd.

De Leewal is een esker.

De kronkelende Leewal ligt tussen het Molenveld en de akkers van de Westeresch van Exloo. Het westelijk deel heeft een rafelige rand, die over gaat in het stuifzandgebied van het Molenveld en een geleidelijke overgang naar de landbouwgronden. Het oostelijke deel is vrij recht en abrupt.
Het is een esker (=smeltwaterrug). Ze is gevormd aan het eind van de laatste ijstijd. Er stroomde toen een  smeltwaterrivier in een tunnel onder de stilstaande gletsjer. Later, toen het ijs erboven gesmolten was, werd de vroegere rivierloop zichtbaar als een lange, smalle, kronkelende rug  van 4m hoog.

Doordat de esker voornamelijk bestaat uit zand is de bodem hier arm en droog. 
Vroeger dacht men dat het een dekzandrug was. Dat kan echter niet, want het bevat ook grover materiaal dan zand, zoals steentjes. Een dekzandrug heeft dat nooit, want die wordt afgezet door de wind.

Mantingerzand – 4,5 km
Jeneverbesstruweel

Startpunt:
P-plaats Mantingerdijk 7, Mantinge.

Routemarkering:
Rode pijltjes.

Beste website:
Natuurmonumenten

Eigenlijke naam:
Balinger- en Mantingerzand (zie kaart)


Jeneverbesstruweel:
De Jeneverbes is zonder twijfel een van de meest kenmerkende struiken van het Drentse heidelandschap. Op een aantal plaatsen in Drenthe hebben we zelfs een Jeneverbesstruweel. Een mooi voorbeeld zagen we al in het Lheebroekerzand. (Dat is in het noorden van het Dwingelderveld)). Hier bij het Balinger- en Mantingerzand is het een nog groter struweel.
De Jeneverbes kreeg de kans om tot dichte struwelen uit te groeien na een periode van overbeweiding aan het einde van de 19e eeuw. Hierdoor ging de dekzandlaag stuiven en ontstond een prima kiembed voor Jeneverbessen. Toen kort daarop de begrazing vrij snel tot stilstand kwam vanwege de uitvinding van de kunstmest, kregen de kiemplanten de kans om door te groeien.

Orvelte – 6 km
(Boswachterspad Oer ’t Veld)

Startpunt:
De Brink, bij de Schapendrift in Orvelte

Routemarkering:
Rode pijltjes. Kaart maken

Beste websites:

Elp (Sprokkelspoor) – 8 km
“Wildernis” (Staatsbosbeheer)
Startpunt: Zandspeelplaats

Startpunt:
P-plaats Zandspeelplaats.
Je bereikt die Zandspeelplaats vanaf de weg N374 (Elp – Schoonloo)
Ongeveer 1,5 km ten noorden van Elp zie je een groot bruin bord met daarop Zandspeelplaats.
Neem die afslag en dan is het nog 1km rijden over een bosweg.

Routemarkering:
Keien met een wit geschilderde mier erop. (‘sprokkel’ is een oud Drents woord voor mier)

Beste website:
Eindje om in Drenthe

Uitstapje
Maak bij de wegwijzer Parkeerplaats Blauwe Steen een kort uitstapje over twee vlonders naar een tjasker (kleine windmolen) en een mooi gelegen zitbankje.Heen en terug zijn samen ca. 1 km.

Korte introductie:
De wildernisroute Sprokkelspoor ligt midden in de Boswachterij Grolloo. Je wandelt er door een mozaïek van bos (met ook kapvlaktes), heide, veen en vennen. Staatsbosbeheer heeft hier de oude boswegen verwijderd, sloten gedempt en een slingerend voetpad van circa 7 km aangelegd. Bij natte stukken liggen houten vlonderpaden.
    Er wordt geen hout meer gekapt: de natuur bepaalt nu zelf het tempo. Omgevallen bomen blijven liggen — soms moet je eroverheen klimmen of een kleine omweg maken. Dat geeft het pad een echt wildernisgevoel.
    Door de snelle afwisseling van gesloten bos, halfopen en open terreindelen is het een bijzonder aantrekkelijke route geworden. De vraag is echter hoe lang dat zo blijft. Open terreinen zoals venen en vennen zullen maar langzaam veranderen, maar kapvlakten en heide groeien snel weer dicht. Beheer is dan opnieuw nodig, bijvoorbeeld door te kappen of te branden. Beter zou het zijn om dieren het werk te laten doen: omhein het hele gebied en laat er enige exemplaren van de volgende dieren het werk doen:

  • grazers (bijv. rund), eten bij voorkeur gras,
  • snoeiers (bijv. Ree, Eland), eten bij voorkeur knoppen, bladeren, twijgen en bast van bomen en struiken,
  • variabele vreters (bijv. Edelhert, Wisent), eten grassen in voorjaar en voorzomer, en knoppen, bladeren, twijgen en bast van bomen en struiken in nazomer en winter.

Deze grote planteneters kunnen en voor zorgen er hier een open tot halfopen, parkachtig landschap blijft. Je hoeft dan alleen nog maar het aantal dieren goed te reguleren, zodat je geen Oostvaardersplassen-mistoestanden krijgt.

Vennen:
In dit gebied liggen veel vennen. Tijdens de voorlaatste ijstijd werd er door het landijs keileem afgezet. Het regenwater kan daar niet door wegzakken. Op laaggelegen plekken blijft daar water staan. Het moet langzaam zijn weg zoeken naar beken.
Deze vennen herbergen bijzondere planten en dieren. O.a. Veenpluis en Eenarig wollegras zorgen in juni voor witte wuivende pluizen.

Schoonloo (Wolvenspoor)
(Westelijke deel) – 5 km
“Wildernisachtig”

Startpunt:
Je bereikt het startpunt door op de rotonde in Schoonloo naar het zuiden (richting Schoonoord) te rijden.
Al na enkele honderden meters sla je rechtsaf de Olle Hullenweg in.
Na enkele kilometers komt er een T-splitsing. Vlak daarvoor parkeer je de auto in de berm langs de Olle Hullenweg.
Loop vervolgens die T-splitsing toe en sla daar linksaf. Je bent nu op de wandelroute. Na ongeveer 80 m zie je aan de linkerkant van de asfaltweg de eerste grote kei met een witte wolvenprent erop. Volg die markering verder.

Routemarkering:
Keien met een wit geschilderde wolvenpootafdruk erop.

Beste website:
Staatsbosbeheer

Wilde doorsteek:
Na een grote slinger door een hoog, donker naaldbos, buigt je route weer noordwaarts. Volg dat pad niet verder, maar maak een korte wilde doorsteek van 50 m zuidwaarts naar de heide en loop door het klaphekje de heide op. Na korte tijd zuidwaarts lopen door het heidegebied zie je opnieuw een kei met een witte wolvenprent.
Volg vanaf hier de route weer westwaarts en je komt dan vanzelf opnieuw bij de auto.

Mooie mix van open en gesloten terreindelen.
Als je de hele route van 7,6 km zou lopen, heb je te weinig halfopen en open terreindelen.
Dit westelijke deel met de doorsteek over de heide heeft echter wel een mooie mix van gesloten bos, halfopen en open terreindelen.

Korte introductie:
Het Wolvenspoor voert door een mozaïek van bos, heide met vennen en het beekdalletje in de bovenloop van de Elperstroom. In dit beekdalletje liggen hooilandjes. De beek is zo klein dat hij ’s zomers droog valt.
Staatsbosbeheer heeft hier een slingerend voetpad aangelegd. Bij natte stukken liggen houten vlonderpaden.
    Er wordt geen hout meer gekapt en een flink gedeelte van de route wordt begraasd.
De natuur bepaalt nu zelf het tempo. Omgevallen bomen blijven liggen — soms moet je eroverheen klimmen of een kleine omweg maken. Dat geeft het pad een echt wildernisgevoel.
    Door de snelle afwisseling van gesloten bos, halfopen en open terreindelen is deze korte wandeling een bijzonder aantrekkelijke route geworden.

12

Tip:

Kijk ook eens bij mijn andere paden in Nederland.